به گزارش پیام سوادکوه ، این روزها حذف 4 صفر از واحد پول ملی به بحث داغ محافل گوناگون از مسئولان گرفته تا مردم وتبدیل شده است. در حالیکه اثرات مثبت و منفی اجرای این طرح و زوایای گوناگون ارائه این طرح به طور شفاف اعلام نشده است و گمانه‌زنی‌های فراوانی در این‌باره از این طرف و آن طرف زده می‌شود.
ما برای اطلاع بیشتر شما مخاطبان گرامی به گفت‌وگو با یک کارشناس مسائل اقتصادی نشستیم تا به تشریح ابعاد متصور اجرای این طرح بپردازیم که در این گفت وگو می‌خوانید:
مجید قربانی کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار ما با بیان اینکه همان‌طور که می‌دانید چند روزی است این موضوع مطرح شده است و هنوز آن‌طور که باید جنبه‌های مختلفش بررسی نشده است؛ اظهار کرد: هنوز هم بین دوستانی که در حوزه اقتصاد در رأس امور قرار دارند، اختلاف نظر وجود دارد، چه برسد به مسئولانی که به عنوان کارشناس ورود پیدا می‌کنند.
عدم ریل‌گذاری مشخص اقتصادی در کشور عامل بی‌نتیجه ماندن تصمیمات
وی افزود: اگر همزمان با چند کارشناس در این‌باره گفت‌وگو کنید با نظرات متفاوت و بعضاً عکس هم روبرو می‌شوید که این به آن دلیل است که هنوز جنبه‌های مختلف این موضوع شناخته نشده و مهم‌تر از آن مشکلی که در کشور ما به ویژه در حوزه اقتصاد وجود دارد آن است که هیچ ریلی وجود ندارد که ما یک مسیری و یک چارچوبی تعریف کنیم و مطمئن باشیم که ما این مسیری که تعریف کنیم تا افراد و سازمان‌های هدف، روی این ریل حرکت کنند، به سرانجامی می‌رسد.
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: مثال بارز این گفته، بحث هدفمندی رایانه‌ها است که همان‌طور که می‌دانید این موضوع سال‌ها به عنوان یک برنامه مطرح شده بود و دولت‌ها ورود نمی‌کردند تا اینکه بالاخره این اتفاق افتاد و اگر بخواهیم اکنون مقایسه کنیم می‌بینیم که ان چیزی که هدف دولت وقت و دولت‌های قبل از هدفمندی رایانه‌ها بود با آن چیزی که الآن در عمل می‌بینیم، طبیعتا زمین تا آسمان متفاوت است.
اجرای معکوس قوانین اقتصادی دنیا در کشور
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: ما اساتید حوزه اقتصاد که به تدریس قوانین اقتصادی که سال‌های سال است در بسیاری از کشورها عملا اتفاق افتاده و از سوی دانشمندان به اثبات رسیده است، می‌پردازیم بعضا به برخی قوانین در ته دلمان می‌خندیم؛ چرا که در کشور ما متاسفانه به دلایل گوناگون که نمی‌شود قشر خاصی را مقصر دانست این قوانین برعکس اتفاق می‌افتد.
تضمینی برای اجرای تصمیمات در مسیر ترسیمی دولت وجود ندارد
این دکترای اقتصاد ادامه داد: لذا این طور نیست که ما بیاییم اینجا بنشینیم و بگوییم که خوب 4 تا صفر حذف می‌شود و خوب این اتفاق و یا این اتفاق حتما رخ خواهد داد؛ به خاطر اینکه مشخص نیست پس از این اتفاق، فرض را هم بر این بگذاریم که دولت تمام جوانبش را بتواند پیش‌بینی کند و برایش نیز هدف‌گذاری کند، تضمینی وجود دارد که آنچه را که دولت ترسیم کرده است، اتفاق بیفتد.
عضو هیئت علمی دانشگاه افزود: چرا که پس از این تصمیم می‌بایست افراد گوناگون و گروه‌های مختلفی باید پای کار بیایند و خود را در این قالب قرار دهند؛ به‌عنوان نمونه، ساده‌ترین قانون اقتصاد این است که میان قیمت و تقاضا رابطه عکس وجود دارد این بدان معنا است که اگر قیمت یک کالا در بازار زیاد شود، تقاضای آن کم خواهد شد؛ اما این قانون در کشور ما برعکس رخ می‌دهد و اگر کالایی در کشور گران شود، تقاضا برای خرید آن کالا چندین برابر می‌شود.
قربانی عنوان کرد: ما در چنین شرایطی می‌خواهیم این موضوع را تحلیل کنیم و موضوع مهم این است که اولا هنوز طراحان این طرح، جنبه‌های مختلف آن را مطرح نکردند و هنوز افرادی که در رأس امور قرار دارند اختلاف نظر وجود دارد، ثانیا هیچ دورنمایی از آینده این موضوع وجود ندارد که اگر این طرح پیاده سازی شود، تضمینی برای رخ دادن نتایج اجرای آن وجود دارد.
چالش‌های ابتدایی پذیرش طرح حذف صفر از پول ملی
وی متذکر شد: منتهی ما با این پیش فرض که این دو موضوع حل شده باشد و این طرف ماجرا این طرح، پُر پَر و پیمون چکش کاری شود، بیاید در مجلس تصویب شود و بیاید در حوزه اجرا قرار گیرد و آن طرف من و شمای مصرف کننده، فروشنده، واردکننده و صادر کننده و تمام جامعه هدف این طرح، هم به وظایف خود در قبال این طرح درست انجام دهند، چه آثاری خواهد داشت.
بررسی آثار مثبت افزایش نرخ ارز در کشور!
این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: این طرح در پی افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش پول داخلی رخ داده است و دیدیم که دلار 3 تا 4 هزار تومان رفته رفته تا مرز 20 هزار تومان و اکنون در کانال 12 هزار تومان رسیده است، خوب این موضوع یعنی افزایش نرخ ارز و کاهش پول رایج داخل کشور یک آثار مثبت و یک آثار منفی دارد که شاید برای خیلی‌ها، وجود آثار مثبت عجیب باشد.
افزایش صادرات اولین پیامد مثبت افزایش ارز
این استاد دانشگاه اذعان کرد: افزایش نرخ ارز یک سری آثار مثبت بین‌المللی دارد که آن، ارزان تر شدن پول ما در مقایسه با سایر کشورها است که باید بگوییم از سال 96 و پس از افزایش نرخ ارز در کشور، میزان صادرات ما افزایش پیدا خواهد کرد؛ چرا که قیمت تمام شده کالای صادراتی ما برای کشور هدف، ارزان‌تر شده است، چرا که ارزش پول ملی ما کاهش پیدا کرده است.
این دکترای اقتصاد یادآور شد: هر چند اقتصاددانان معتقدند که افزایش صادرات ناشی از افزایش نرخ ارز، اثرش کوتاه مدت خواهد بود و بعد از یک دوره‌ای به‌خاطر این که اقتصاد پویا است، این امر نتیجه عکس خواهد داد.
افزایش حضور گردشگران خارجی به کشور دومین پیامد مثبت
عضو هیئت علمی دانشگاه تأکید کرد: دومین اثر مثبت اینکه اگر به سال‌های اخیر نگاهی بیندازیم می‌بینیم که میزان گردشگری خارجی یا توریسم پذیری ما افزایش پیدا کرده است، نظیر حضور گردشگران کشورهای عربی به ایران که بررسی‌ها نشان می‌دهد که پول کشورهای دیگر به ویژه کشورهای همسایه که مراودات بیشتری با آن‌ها داریم در مقایسه با پول ملی ما ارزش بیشتری پیدا کرده است و لذا یک گردشگر می‌تواند با یک مبلغ خیلی پایین با بهترین امکانات به کشور ما سفر کنند.
اثرات منفی حذف صفر از پول ملی در کشور چیست؟
قربانی در ادامه با بیان اینکه جدا از این اثرات مثبت بین‌المللی، اثرات منفی این موضوع در داخل کشور برای ما بیشتر بوده است؛ تصریح کرد: مهم‌ترین بحث در این موضوع تورم است که در گذشته دولت وقت در سال 91 الی 92 با تورم 32 درصدی که پس از انقلاب بی سابقه بوده است مقابله کرد و سرانجام مهار شد و حتی به تک رقمی ه رسید و یکی از افتخارات اقتصادی این دولت بود؛ اما متاسفانه اتفاقات اخیر در حوزه ارز موجب شد تا این ویژگی مثبت بر گردد و مجددا به تورمی برسیم که باز در طی تاریخ بی سابقه بوده است.
تورم رکودی دامن اقتصاد کشور را گرفته است
وی افزود: تورم موضوعی است که چند جانبه بوده و آثار پسین و پیشین دارد و بر تمام جوانب اقتصادی کشور اثر منفی می‌گذارد؛ اکنون وضعیتی که دچارش هستیم تحت عنوان تورم رکودی معروف است و بدترین وضعیت اقتصادی یک کشور است که می‌تواند با آن مواجه شود.
این کارشناس اقتصادی اعلام کرد: ما در حال حاضر از یک طرف رکود داریم یعنی کاهش میزان تولید که موجی افزایش بیکاری می‌شود و از طرف دیگر، تورم که موجی افزایش قیمت‌ها می‌شود و اگر از فروشنده بپرسی وضع بازار چه طور است می‌گوید راکد و مشتری‌ها یک دوری می‌زنند و وقتی از قیمت‌ها مطلع می‌شوند، خرید نمی‌کنند و می‌روند.
محتمل‌ترین علت پیشنهاد طرح حذف صفر از پول ملی چیست؟
این استاد دانشگاه می‌گوید: اگر این اتفاق رخ دهد و 4 تا صفر حذف شود؛ علتش به احتمال زیاد این می‌تواند باشد که طراحان دیدند که نرخ ارز دارد افزایش پیدا می‌کند، پول ملی ما در مقایسه با سایر کشورها در حال تضعیف است؛ و به دنبال تقویت پول ملی کشور این طرح را مطرح کردند.
این دکترای اقتصاد گفت: با اجرای این طرح به طور مثال دلاری که اکنون 12 هزار تومان است، آن‌گاه 1.2 دلار می‌شود؛ یعنی تقریبا پول ملی ما با اجرای این طرح، همپا با دلار می‌شود، فرض اگر دلار را 10 هزار تومان در نظر بگیریم با حذف 4 تا صفر، هر دلار برابر یا یک تومان می‌شود.
بازی با صفرها تا همپایی تومان با دلار
این رئیس و عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه هر چند شاید این طرح بازی با صفرها باشد اما پول ما را در سطح بین‌المللی با دلار همپا خواهد کرد؛ اظهار کرد: این مطلب ساده‌ترین مصداق حذف صفر از پول ملی است، اما اقتصاد علمی است که نمی‌شود به این سادگی در باره‌اش اظهار نظر کرد و شاید این نگاه کمی ساده لوحانه باشد.
“ترامپ‌های داخلی” نفع‌شان در گرانی است
قربانی خاطرنشان کرد: مهم‌ترین جنبه قضیه آن است که بنده به شخصه آن‌قدری که روی اتفاقات بین‌المللی اطمینان دارم روی آثار داخلی اطمینان ندارم؛ چرا که در تورم اخیر که اتفاق افتاد همه می‌دانیم که ما در سطوح مختلف جامعه تا بدنه دولت، افرادی را که از آن‌ها به عنوان “ترامپ‌های داخلی” یاد می‌شود؛ داریم که نفع‌شان در گرانی، تورم، قاچاق و افزایش نرخ ارز است و لذا نگرانی‌ها در بخش داخلی وجود دارد که حذف 4 تا صفر، آثار مخرب داخلی را بدنبال دارد.
مردم مسیری را انتخاب می‌کنند که به نفع‌شان باشد
وی با بیان اینکه این تصمیم به ذات و به لحاظ اقتصادی قابل دفاع است و کسی نمی‌تواند آن را نقض و نفی کند؛ ادامه داد: اما تجربه نشان می‌دهد که چنین تصمیماتی در مرحله اجرا از ریل هدف‌گذاری شده خارج می‌شود و لذا از دست دولت خارج می‌شود و مردم ما هم نشان دادند که اگر احساس کنند که تصمیمات گرفته شده در نهایت به نفع آن‌ها نخواهد بود، خودشان آستین بالا می‌زنند و آنچه را که به زعم خودشان فکر می‌کنند به صلاح است را انتخاب می‌کنند و در آن مسیر انتخاب می‌کنند و لذا در تمامی نمونه‌های گذشته که تصمیمات اقتصادی به آنچه که باید مبدل نشده است، منجر شده است چنین وضعیتی را مشاهده می‌کنیم.
این طرح حالا حالاها روی میز مدیران خاک می‌خورد
این کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: لذا شخصاً معتقدم که موضوع حذف 4 تا صفر از پول ملی بعید است که به این زودی‌ها اتفاق بیفتد و بایستی جنبه‌های مختلفش بررسی بشود، الزام به اجرایش چگونه باشد، راه‌های در رو اش شناسایی شود و به اینجا برسد که آثار منفی و تبعاتش به حداقل برسد.
ورود تعصبی مردم تا عزم همگانی برای یک اتفاق ملی
این استاد دانشگاه مطرح کرد: ما مردمانی داریم که سختی‌های زیادی کشیدند از طرفی باید فرهنگ‌سازی هم صورت گیرد چرا که مردمان ما به دلیل مشکلات فراوان، برای خودشان این حق را قائلند که آن چیزی که به نفع‌شان نیست را تا آن جایی که ممکن است نپذیرند و اگر بنا باشد عزمی همگانی راه بیفتد باید یک اتفاق ملی رخ دهد تا مردم این الزام را باور کنند که اگر این اتفاق نیفتد، وضع از این هم بدتر خواهد شد و پای کار بیایند و تعصبی وارد میدان شوند.
باورپذیری مردم در گرو لمس نتایج در مقام عمل است
این دکترای اقتصاد تصریح کرد: مردم باید در عمل نتایج این تصمیم را ببینند، باید لمس کنند که بعد گذشت شش ماه، یکسال، زندگی‌شان تکانی خورده است و اگرنه اگر قرار باشد که مثل ماجرای دلار یک عده‌ای فربه شوند و روی عده‌ای دیگر که جزو اقشار کم درآمد هستند، فشار بیاید و زندگی‌ها سخت تر شود و آثار مخرب دیگری را به همراه خود بدنبال بیاورد و دامن‌گیر آنان شود، خیلی از مردم آن را نمی‌پذیرند و وضع از این شرایط هم بدتر خواهد شد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه توصیه کرد: در مجموع پیشنهاد می‌کنم که اکنون که این طرح خام است و هنوز به مرحله اجرا در نیامده، خیلی‌ها مخالف آن هستند و از سویی دیگر تا این طرح به مرحله اجرا در نیاید اظهار نظر در خصوص آثار مثبت و منفی آن، کامل نیست چرا که خیلی از اثرات در مقام عمل بروز پیدا می‌کند.
کلام پایانی…
قربانی در پایان متذکر شد: امیدوار هستیم طرحی بیاید و پیاده شود که در نهایت منجر به آن شود که ما از این رکود، بحران و تورمی که داریم علیرغم تحریم‌هایی که وجود دارد خارج شویم و شخصیت اقتصادی خودمان در منطقه و دنیا را پیدا کنیم و نهایتاً منجر به آن شود که وضعیت معیشتی مردم از زیر بار این فشاری که اکنون وجود دارد، خارج شود.
گفت‌وگو از مجتبی قربانی