وضعیت صنعت پوشاک در کشور به گونه‌ای است که چک‌های برگشتی در این صنعت چند برابر شده و ظرفیت تولید نیز عمدتاً زیر نصف قرار گرفته است. آنچه که از این صنعت آسیب‌دیده این روزها به چشم و گوش میآید، اعلام نارضایتی فعالان این صنعت در موضوع “قاچاق” است که نه به‌صورت مخفی بلکه کاملاً به‌طور آشکار و از مبادی رسمی وارد کشور می‌شود و آتش به خرمن تولید و اقتصاد صنعت پوشاک می‌زند.
به همین دلیل به سراغ چند تولیدکننده پوشاک می‌رویم تا از نزدیک با تولیدکنندگان داخلی این عرصه صحبت و وضعیت این صنعت را بررسی کنیم.
بیشتر تولیدکنندگان صنعت پوشاک اذغان داشتند که از دولت انتظار ندارند که حمایت خاصی از آنها بکند و همین که به وظیفه خودش در زمینه جلوگیری از ورود کالای قاچاق عمل کند، بهترین کمکی است که می‌تواند به تولیدکنندگان پوشاک کشور بکند.
90 درصد پوشاک خارجی قاچاق است
در همین راستا، یک تولیدکننده در ابتدا با اشاره به اینکه چون صنعت پوشاک جزو صنایع بالادستی مانند نفت و پتروشیمی و… نیست، به طور کلی حامی نداشته است، اظهار داشت: تولیدکنندگان هیچ انتظاری از دولت ندارند، ما نه نیازی به پول و نه نیازی به بازاریابی توسط دولت داریم، فقط جلوی ورود کالاهای قاچاق را بگیرند.
وی در ادامه با اعلام اینکه 90 درصد پوشاک خارجی موجود در بازار به شکل قاچاق وارد کشور شده است، بیان کرد: این در حالی است که محموله‌های قاچاق از مبادی رسمی وارد کشور می‌شوند.
وی افزود: ما با ورود کالای قاچاق به کشور، عملاً فرش قرمز برای بیگانگان پهن کرده‌ایم، که روی دیگر این سکه، بیکاری نیروهای داخلی و دامن زدن به مشکلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ناشی از آن است.
این تولیدکننده با اشاره به اینکه وی نسل سوم یک خانواده تولیدکننده پوشاک است، با توجه به شرایط موجود در این صنعت گفت: شاید نسل چهارمی از خانواده ما دیگر موفق به ادامه تولید نشود.
به گفته این تولیدکننده؛ بهترین تولیدکنندگان صنعت پوشاک هم بالاتر از 50 درصد ظرفیت کار نمی‌کنند.
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا توان رقابت با محصولات خارجی را داریم؟ اضافه کرد: صد در صد این توان وجود دارد، تولید لباس مگر تکنولوژی انرژی هسته‌ای و فوق پیشرفته لازم دارد که نتوانیم انجام دهیم؟ ضمن آنکه در پیچیده‌ترین تکنولوژی نیز کشور به قله افتخار رسیده، ولی مشکل اینجاست که خارجی‌ها با تبلیغات وسیع، ذائقه مردم را تغییر داده و دولت هم از ورود کالای قاچاق جلوگیری نکرده است.
این تولیدکننده لباس در پایان با سازمان یافته و شبکه‌ای دانستن قاچاق در کشور گفت: در حال حاضر قاچاق تضمینی وجود دارد، یعنی مثلا یک وارد‌کننده کالای قاچاق به تولیدکننده ترکیه تضمین می‌دهد که جنسش حتماً وارد ایران می‌شود.
نسبت به چهار سال پیش خیلی ضعیف شدیم
اما مشکلاتی که دامنگیر عرصه پوشاک شده منحصر به لباس بافتنی، زنانه یا مردانه نیست، صنعت پوشاک به طور کلی با وضعیتی مواجه شده که باید فکری اساسی درخصوص کل این صنعت انجام داد. چنانچه یک تولیدکننده پوشاک کودک با بیان اینکه در چهار سال اخیر هیچ حمایتی از طرف دولت وجود نداشته است، اظهار داشت: در کنار این عدم حمایت، ورود خارجی‌ها به عرصه پوشاک با فروشگاه‌های بزرگ‌شان موجب ضرر تولیدکنندگان ایرانی شده‌اند.
وی با ذکر مثالی درخصوص فروشگاه بزرگی در تبریز که از طرف ترکیه حمایت می‌شود، اعلام کرد حتی به صورت رسمی هم (جدای از مقوله قاچاق) تحت فشار هستیم. به گفته این تولیدکننده پوشاک کودک، هم اکنون تولیدکنندگان این صنعت، فعالیت بیهوده می‌کنند چراکه دیگر سودی در این عرصه وجود ندارد.
وی همچنین با اشاره به اینکه حمایت از تولید در کشور ما فقط در حد حرف است، بیان کرد: کشورهای دیگر کالاهای خود را با قیمت جزئی به دست خریدار می‌دهند ولی ما به دلیل اینکه مواد اولیه را به قیمت بالایی تهیه می‌کنیم، در نتیجه قیمت تمام شده بیشتری خواهیم داشت.
این تولیدکننده با استناد به همین موضوع که یکی از دلایل فروش بیشتر کالاهای خارجی می‌باشد، در پایان صحبت خود گفت: وضعیت تولید ما نسبت به چهار سال پیش خیلی ضعیف شده است.
در هر سطح کیفیتی، کالای قاچاق وجود دارد
از نزد این تولیدکننده پوشاک کودک خارج می‌شویم اما ظاهراً این قصه سر دراز دارد، قاچاق پوشاک و در کنار آن مجوزهایی که به خارجی‌ها برای ورود به بازار ایران داده شده به قدری به این صنعت ضربه زده که تقریباً هیچ تولیدکننده‌ای نیست که از این آسیب‌ها متضرر نشده باشد.
نوروزی، تولیدکننده پوشاک زنانه نیز با اشاره به اینکه وقتی کالای قاچاق وارد کشور می‌شود، بخاطر نبود تعرفه گمرکی دارای قیمت کمتری نسبت به کالای تولید داخل بوده و این موضوع به تولید داخلی آسیب می‌زند؛ اعلام کرد در هر سطح کیفیتی، کالای قاچاق در کشور وجود دارد!
تولیدکننده دیگری هم که در زمینه لباس مردانه و زنانه فعالیت می‌کرد با افشای اینکه محصول ما را به امارات می‌برند و به نام خودشان دوباره به ایران بر می‌گردانند، گفت: برخی از پوشاکی که به نام ترک وارد می‌شود در حقیقت جنس چینی بوده و حتی برخی محصول ایرانی را هم به نام جنس ترک خریداری می‌کنند!
به گفته وی در حال حاضر فقط چند شرکت از میان شرکت‌های تولیدی سر پا هستند و بقیه شرکت‌ها زمین خورده‌اند. آنچه در این میان نقطه مشترک گفته‌های تولیدکنندگان صنعت پوشاک بود، نه مربوط به درخواست حمایت مالی از دولت می‌شد و نه مربوط به اینکه جلوی واردات به طور کلی گرفته شود، بلکه خواسته مشترک این تولیدکنندگان جلوگیری از ورود کالای قاچاق به عنوان یکی از عوامل مهم در تخریب تولیدات داخلی می‌باشد.
و اما نقش مردم در رونق و جهش تولید داخلی
طبیعی است که بانضمام سیاست‌های دولت در نحوه برخورد با مقوله‌های تولید داخلی، آنچه که در رأس مسائل قرار می‌گیرد، جهت‌گیری مردم در برخورد با تولید داخلی و عدم اقبال‌شان نسبت به محصولات بویژه پوشاک وارداتی است.
مردم بخوبی می‌دانند که پوشاک ایرانی در سطح کیفی بالایی قرار دارد و حتی گاهی از اوقات برتر از تولیدات مشابه خارجی است. تولید داخلی موجب فعال شدن اقتصاد و نیروی انسانی داخل کشور می‌شود و با خرید پوشاک وارداتی، این خارجی‌ها هستند که در برابر بیکاری نیروی کار ایرانی، منتفع می‌شوند.
در موارد متعدد مشاهده می‌شود که پوشاک داخلی با مارک خارجی عرضه می‌شود تا بتواند اشتهاء کاذب مصرف‌کنندگان داخلی به محصولات خارجی را پاسخ دهند، در این ارتباط، بسیاری از تولیدکنندگان پوشاک داخلی می‌گویند که دلالان محصولات‌شان را به کشورهای حوزه خلیج فارس برده و سپس به کشور برمی‌گردانند تا برای مصرف‌کننده خارجی بودن آن قطعی شود.
راه حل چیست؟
آنچه که از اظهارات فعالان صنعت پوشاک بدست میآید اینکه فرهنگ‌سازی مصرف تولیدات داخلی با توجه به برتری پوشاک داخلی نسبت به تولیدات مشابه خارجی و تغییر رویکرد ایرانیان از اقبال به محصولات خارجی به سوی تولیدات داخلی.
عزم جدی دولت نه در شعار، که در عمل به تقویت تولیدات داخلی و ممنوعیت و ایجاد محدودیت برای واردات پوشاک خارجی و تکبه جدی و عملی به شعار سال از طریق تقویت تولبدکنندگان و فعالان عرصه تولید به هر شکل ممکن.