طی بیش از یک‌ماه از آغاز نخستین اخبار مبنی بر کشتار و قلع‌وقمع بیش از 20 هزار پرنده زمستان‌گذران تالاب میانکاله می‌گذرد اما همچنان اخبار ضد و نقیضی در خصوص علت این فاجعه تلخ به گوش می‌رسد؛ خبری نادر در کشور که بیش از 20 هزار پرنده مهمان زمستان‌گذران را از دیدن بهار محروم کرد!
تازه کم کم داشتند همه باور می‌کردند که بوتولیسم قاتل اصلی این کشتار دسته جمعی است و داشت اَنگِ مهمان‌کُشی از روی پیشانی مازندرانی‌ها برداشته می‌شد که یک پیام ،تمام کاسه‌ها را روی سر میانکاله شکست.
این پیام که در فضای مجازی و از سوی برخی از شکارچیان منتشر شد؛ این بود:
.jpg)
.jpg)
.jpg)
کلاف سر در گم آلودگی میانکاله از بوتولیسم تا ادعای تلافی‌جویانه شکارچیان
انتشار این خبر، دوباره این کلاف را سردر گم کرد و تکاپو به جان ماجرا افتاد، جهت‌ها و نگاه‌ها کاملا روی برگرداند و نوک انگشت‌های اشاره به سمت شکارچیان و محیط زیست گرفته شد.
شکارچیان با انتشار این بیانیه مسؤولیت این تلفات را پذیرفتند و مدعی شدند به‌دلیل فشارهای دولتی مبنی بر جلوگیری از شکار، آنها بنا بر لج‌بازی و تسویه حساب شخصی نوعی سم در میانکاله ریختند تا پرندگان تلف شوند.
شکایت محیط زیست از شکارچیان به دلیل تشویش اذهان عمومی
بلافاصله پس از انتشار این پیام در فضای مجازی، حسینعلی ابراهیمی مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران در این ارتباط با بیان اینکه محیط زیست با کسی شوخی ندارد و شکارچیان باید پاسخگوی این ادعا باشند، اظهار کرد: این ادعا قابل پیگرد است.
وی با عنوان اینکه تراکم جمعیت پرندگان تلف‌شده به شرق خلیج گرگان در محدوده گلستان رسیده و محیط‌بانان در محدوده آبی سواحل جنوبی، جنوب شرقی و شرقی و در اطراف آشوراده و حتی در خط ساحلی خزر هم‌مرز با ذخیره‌گاه، لاشه‌هایی از پرندگان تلف‌شده را جمع‌آوری کردند، افزود: بیانیه آنها شوخی یا جدی فرقی ندارد و شکایت‌مان را به دستگاه قضایی اعلام کردیم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران گفت: ضرری که حاصل از تلفات پرندگان ایجاد شده را بنا بر این ادعا از شکارچیان مطالبه می‌کنیم و اگر آنها این موضوع را کتمان هم بکنند، به جرم تشویش اذهان عمومی باید نسبت به این شائبه ایجادشده پاسخگو باشند.
منتظر حکم دادگاه هستیم
در این راستا حسینعلی ابراهیمی در خصوص صحت و سقم ماجرا به خبرنگار ما پاسخ داد: فردی اقدام به بیان موضوعی در فضای مجازی کرد و مسئولیت کار را برعهده گرفت و ما هم بر اساس وظیفه، از آنها شکایت کردیم و منتظر حکم دادگاه هستیم.
وی ادامه داد: در این بیانیه، این اقدام از سوی عده‌ای از شکارچیان اعلام شده اما تعداد آنان مشخص نیست.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران در خصوص ادعای مطروحه در قبال پرداخت وجه و لغو فعالیت شکار، خاطرنشان کرد: کسی که پروانه شکار می‌گیرد، کلیه شرایط شکار و ممنوعیت آن در آن مشخص است و در مواقع حساس این پروانه‌ها از اعتبار ساقط می‌شوند و این موضوع، همه ساله اتفاق می‌افتد و کلیه شکارچیان به آن آگاهند و بر این اساس، وقتی بوتولیسم اتفاق افتاد بنا بر تصمیم ستاد مدیریت بحران، مقرر شد تا شکار در این مناطق ممنوع اعلام شود.
این مسئول گفت: تشخیص علت آلودگی تالاب میانکاله با دامپزشکی بوده و علت این امر از سوی دامپزشکی، بوتولیسم اعلام شده و در شرایط کنونی اعلام و انتشار این بیانیه موجب ایجاد التهاب و تشویش اذهان عمومی شده است و ما پیگیر این ادعا هستیم.
ابراهیمی متذکر شد: بنا بر ادعای مطروحه، ما بر آن شدیم تا از طریق مراجع قضایی، مطالبه خسارت وارده کنیم و وقتی افرادی مدعی اقدامی با این سطح فاجعه می‌کنند، ما بی شک پیگیری خواهیم کرد.
بیانیه تشکل دوستداران طبیعت و شکار بهشهر در تقبیح اقدامات تلافی‌جویانه و آلودگی محیط زیست
در کنار این واکنش از سوی محیط زیست، جمعی از دوستداران طبیعت و شکار شهرستان بهشهر طی بیانیه‌ای خطاب به مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست استان مازندران اعلام کردند:
بیانیه‌ای در فضای مجازی تحت عنوان پیام شکارچیان منطقه بهشهر تا گلوگاه، منتشر شده است که مسئولیت مرگ پرندگان میانکاله را بر عهده گرفته و علت آن را برخورد متقابل با سیاستگذاری و مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در قبال مقوله شکار عنوان کرده است.
کانون دوستداران طبیعت و شکار شهرستان بهشهر به نمایندگی از شکارچیان قانونمند، ضمن تقبیح هر گونه برخورد مخرب با محیط زیست و حیات وحش، نویسندگان این بیانیه را در زمره شکارچیان قانونمند به رسمیت نشناخته و هر گونه عمل در جهت آسیب به محیط زیست و حیات وحش را محکوم می‌نماید.
این کانون علاوه بر تقبیح و نکوهش رفتارهای مخرب زیست محیطی، از سازمان محیط زیست موکداً می‌خواهد جهت جلوگیری از ایجاد آسیب‌های تعمدی توسط افراد سودجو و غیرمتعهد، تغییری اساسی در نحوه برنامه ریزی و نگرش مدیریتی مقوله شکار، به‌عنوان جزیی جدانشدنی از فطرت انسانی، ایجاد نماید و اگر توانایی این امر در مدیران فعلی سازمان وجود ندارد، می‌توانند از برنامه ریزی کشورهای مترقی در حفاظت و بهره برداری اصولی از محیط زیست، الگوبرداری متناسب با اقلیم و جغرافیا کشور عزیزمان ایران، بنمایند؛ تا علاوه بر حفظ اقلیم و اکوسیستم طبیعی، بهره برداری درست از منابع و حیات وحش برای افراد قانونمند میسر شود و در آینده شاهد اتفاقات وادعاهایی از این دست نباشیم.
این کانون جهت نیل به این مقصود از هرگونه کمک فکری و پیشنهادی فرو گذاری نکرده و باکمال میل جهت خدمت به حفظ و حراست از طبیعت و حیات وحش این مرز و بوم اعلام آمادگی می‌نماید.
بیان ابعاد تازه‌ای از ماجرا از زبان یک شکارچی بومی شرق مازندران
رحمان علیزاده رئیس تشکل دوستداران طبیعت و شکار شهرستان بهشهر در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: این تشکل نزدیک به 3 هزار عضو دارد و همه ما طی بیانیه‌ای این اقدام را که به شکارچیان منطقه بهشهر نسبت داده‌اند، نکوهش و آن را تکذیب کرده‌ایم.
وی افزود: ما نمی‌دانیم چه کسانی اقدام به انتشار این مطلب کرده‌اند و صریحا این بیانیه را تکذیب می‌کنیم و راهکارهای لازم را هم برای حل بحران به محیط زیست اعلام کرده‌ایم.
رئیس تشکل دوستداران طبیعت و شکار شهرستان بهشهر خاطرنشان کرد: احتمال دارد این بیانیه از سوی فردی نامشخص که شاید اصلا شکارچی هم نباشد، به صورت مغرضانه انتشار پیدا کرده باشد و معتقدم شکارچی هیچوقت نمی‌آید عامل قتل عام ده‌ها هزار پرنده شود.
تیراندازی به یک شکارچی قبل از آغاز مرگ و میر دسته جمعی پرندگان در میانکاله
این شکارچی با سابقه در منطقه شرق مازندران بیان کرد: قبل از آغاز این ماجرا و اینکه تلفات پرندگان در میانکاله رخ دهد، یک تیراندازی حدود 40 روز قبل میان ماموران حفاظت محیط زیست و یک شکارچی منطقه بندرترکمن رخ داد که منجر به مجروح شدن این شکارچی شد و پس از گذشت چند روز، اخبار تلفات پرندگان در تالاب میانکاله منتشر شد.
علیزاده عنوان کرد: ما بر این اساس، احتمال کمی هم می‌دهیم که ممکن است این اقدام جنبه تلافی جویانه از سوی شکارچیان آن منطقه باشد؛ از سویی دیگر ما این فرضیه را دنبال کردیم که اگر سم در آب ریخته می‌شد می‌بایست آبزیان نیز تلف می‌شدند که در ادامه برخی کارشناسان تشکل ما بر این عقیده بودند که سمی در آب ریخته شده که جذب علف‌های تالاب می‌شود اما آب را آلوده نمی‌کند و پرندگان در هنگام شب چره و تغذیه از این گیاهان، مسموم شدند.
وی اضافه کرد: ما و شکارچیان این تشکل در این ماجرا از ابتدا پای کار آمدیم، با محیط زیست همکاری کردیم، موتور و نیرو آوردیم، در جمع آوری لاشه‌ها همکاری کردیم و تا پایان این قائله در کنار محیط زیست بودیم.
درگیری میان محیط زیست و شکارچیان قبل از آلودگی دوم میانکاله در آشوراده!
رئیس تشکل دوستداران طبیعت و شکار شهرستان بهشهر اعلام کرد: این ماجرا گذشت و مجددا حدود دو هفته پیش، بنا بر شنیده‌ها، ماموران محیط زیست با شکارچیان منطقه بندرگز درگیر شدند و زد و خوردی میان آنان روی داد که چند روزی پس از این ماجرا نیز مشاهده شد که تعدادی از پرندگان در قسمتی دیگر از تالاب مسموم و تلف شدند.
علیزاده با بیان اینکه این دو اتفاق و پیرو آن تلفات پرندگان در تالاب، ایجاد شک و شبهه در خصوص انجام مسمومیت از سوی عوامل انسانی قوت بیشتری گرفت، اما ما یقین نداریم؛ افزود: ما در مجموع این اقدام را سرزنش و آن را تکذیب کرده‌ایم و هر کسی که اقدام به این کار کرده است از نظر ما محکوم و مستحق مجازات قانونی است.
وی مطرح کرد: شکارچیان تشکل دوستداران طبیعت و شکار بهداشت پیگیر این ماجرا هستند تا از طریق گپ و گفت با سایر شکارچیان منطقه، صحت و سقم این ماجرا را جویا شوند اما تا این لحظه، خبر موثقی دریافت نشده است.
احتمال تسویه حساب شخصی در مقابله تلافی‌جویانه با برخورد محیط‌بانان
رئیس تشکل دوستداران طبیعت و شکار شهرستان بهشهر با ابراز گلایه از برخورد برخی ماموران محیط زیست با شکارچیان منطقه، تصریح کرد: ماموران محیط زیست نباید با شکارچیان درگیر و یا به خاطر یک پرنده که مجاز به شکار آن هستند به سوی شکارچی تیراندازی کنند و باید برخوردها قانونی باشد و از طریق حکم و صورت جلسه پیگیر مجازات فرد خاطی باشند و اقدام قهری و تیراندازی و زد و خورد با شکارچی ممکن است موجب برخی تسویه حساب‌های شخصی شود و بی شک ضرب و شتم میان مامور و شکارچی به ضرر محیط زیست و طبیعت تمام می‌شود.
این شکارچی با سابقه استان تاکید کرد: در چنین مواقعی که مامور برخورد تندی را در پیش می‌گیرد، یک شکارچی نادان پیش خود می‌گوید من که نمی‌توانم با آنها درگیر شوم، شکار هم کنم قانون از من حمایت نمی‌کند، پس می‌روم یک کار تلافی جویانه انجام می‌دهم که موجب می‌شود این همه پرنده تلف شود.
جزیره‌ای بودن آلودگی‌ها در میانکاله تا افزایش احتمالات برای دخیل بودن عوامل انسانی
علیزاده با بیان اینکه تخمین ما در این ماجرا تلف شدن بیش از 20 هزار پرنده است؛ گفت: ما معتقدیم اگر علت این حجم از تلفات بیماری یا سم بوتولیسم بوده چرا این تلفات تنها در منطقه از قلعه پایان تا هشت تیکه بوده و اگر در این منطقه بوده چطور یک دفعه در این منطقه تمام و سر از آشوراده در آورده است؟!
وی اذعان کرد: این احتمالات و اظهارنظرها، گمانه زنی‌ها برای مسمومیت تالاب از سوی عوامل انسانی را تقویت می‌کند و باید دید در ادامه این موضوع چگونه پیگیری و تشخیص داده خواهد شد.
وقوع سوال برانگیز 14 آتش‌سوزی در میانکاله طی سال‌جاری!
رئیس تشکل دوستداران طبیعت و شکار شهرستان بهشهر تصریح کرد: در سال جاری، 14 فقره آتش سوزی در تالاب میانکاله داشتیم که موجب از بین رفتن چندین هزار هکتار از اراضی میانکاله شد که تاکنون سابقه نداشته است و سوال اینجا است که چرا در سال‌های قبل این اتفاقات رخ نداده است؟
علیزاده می‌گوید: به نظر می‌رسد در سال جاری که برخوردها با شکارچیان بیشتر شد، اتفاقات ناخوشایند در این منطقه نیز بیشتر شد و باید به دست داشتن عوامل انسانی در این ماجرا، شک کرد.
محمد شاهانی مدیرعامل تشکل دوستداران طبیعت و شکار شهرستان بهشهر نیز در این باره به خبرنگار بلاغ می‌گوید: من در ابتدا می‌خواهم یک نکته‌ای را بیان کنم و آن اینکه میانکاله 68 هزار هکتار مساحت دارد که 40 هزار هکتار آن خلیج و ما بقی خشکی است.
حراست از میانکاله نیازمند 70 محیط بان است/پای لنگ محیط زیست با فقدان نیروی انسانی و تجهیزات
وی افزود:حفاظت و حراست از این تالاب با این وسعت، از نظر استانداردهای بین‌المللی نیازمند حضور حداقل 70 محیط بان است و این در حالی است که اداره حفاظت محیط زیست با تمام پرسنلش از صدر تا ذیل، تنها 21 نیرو دارد.
مدیرعامل تشکل دوستداران طبیعت و شکار شهرستان بهشهر خاطرنشان کرد: آیا با این تعداد نیرو می‌توانند هم از این تالاب حفاظت کنند، هم حراست کنند، هم تحقیقات کنند و هم کمک کنند به زادآوری پرندگان و همچنین محیط را برای رشد گونه‌های متنوع گیاهی آماده نگه دارند؟!
این مقام مسئول ادامه داد: اداره محیط زیست بهشهر در کنار این تعداد پرسنل کم و حجم بالای کار در منطقه میانکاله مسئولیت حفاظت از مناطق ویژه‌ای در این شهرستان نظیر منطقه حفاظت شده پاوند، پناهگاه حیات وحش میانکاله و مناطق آزاد حاشیه شهر که پناهگاه گونه‌های متنوع جانوری و گیاهی را نیز بر عهده دارد؛ حال سوال من اینجا است در حالی که تنها خود میانکاله نیازمند 70 نیرو است، آیا این اداره توانایی نظارت و حراست از کل این مجموعه کار را با این تعداد نیرو دارد؟
شاهانی بیان کرد: در کنار فقدان نیروی انسانی لازم، کمبود بودجه، خودرو، تجهیزات، بنزین، موتور سیکلت، قایق موتوری و سایر ملزومات دیگر را هم باید به این کمبودها اضافه کرد.
وی عنوان کرد: با توجه به این موضوعات، می‌طلبد که اداره کل محیط زیست برای حفاظت و حراست از این مجموعه آن هم با این وسعت، دست در دست مردم بگذارند و از تشکل‌ها و نیروهای مردمی منطقه استفاده کنند.
به جای زد و خورد با شکارچیان باید تعامل و فرهنگ سازی را جایگزین کرد
مدیرعامل تشکل دوستداران طبیعت و شکار شهرستان بهشهر اضافه کرد: در کنار وظایف متعددی که این اداره کل دارد اما ماموران آن احساس می‌کنند تنها وظیفه‌شان دستگیری، زد و خورد و برخورد قهری با شکارچی است در حالیکه شاهد آن هستیم که بسیاری از پساب‌های صنعتی و خانگی حاشیه تالاب، سال‌ها است که از بهشهر گرفته تا گرگان به این خلیج می‌ریزد.
شاهانی تصریح کرد: سوال اینجا است وقتی این اداره در منطقه دارای تجهیزات و نیروی انسانی به میزان کافی نیست، چرا با مردم و شکارچیان منطقه درگیر می‌شوند که ما الآن احتمال دهیم که ممکن است تبعات انسانی در این قضیه نقش داشته باشد؟ ما معتقدیم می‌شود با تعامل با مردم، کمک گرفت برای حفاظت و حراست از تالاب میانکاله.
آموزش حلقه مفقوده حفاظت از میانکاله
وی تاکید کرد: بحث آموزش حلقه مفقوده این ماجرا است؛ آموزش هم برای پرسنل و محیط بانان محیط زیست و هم آموزش به شکارچیان منطقه؛ یک محیط بان نباید سطح کارش را آن قدر پایین بیاورد که یک شکارچی متخلف را دنبال کند، محیط بان باید در درجه بالاتر، تحقیقات کند و ببیند چه باید کرد تا زادآوری پرندگان و گونه‌ها را افزایش داد و به نظر بنده، جزیی ترین کار در محیط زیست، دنبال متخلف گشتن است.
مدیرعامل تشکل دوستداران طبیعت و شکار شهرستان بهشهر گفت: من شدیدا محکوم می‌کنم اگر کسی بخواهد به محیط زیست آسیب بزند و این آدم می‌خواهد هر کسی و در هر مقامی باشد؛ هر کسی بخواهد به هر ارکانی از محیط زیست آسیب بزند، محکوم است.
شکارچی قانونمند بازوی محیط زیست است/لزوم بهره‌گیری از ظرفیت بومیان و شکارچیان در محافظت از تالاب
شاهانی مطرح کرد: سازمان محیط زیست باید به گونه‌ای فرهنگ سازی کند که تمام شکارچیان قانونمند، بازوی محیط زیست شوند و در واقع یک محیط بان محیط زیست باشند و بی شک یک شکارچی قانومند از بسیاری از اتفاقات ممانعت می‌کند و جلوی شکار غیرقانونی در منطقه را نیز می‌گیرد، چرا که به شکارچی غیرقانونی می‌گوید من مجوز دارم و شما مزاحم من هستید.
وی در پایان متذکر شد: یکی دیگر از چالش‌ها ممنوعیت شکار در فصل شکار است که موجب دلسری و گلایه شکارچیان قانونمند می‌شود؛ چرا شکارچیان غیرمجاز در فصل شکار اقدام به شکار می‌کنند و شکارچیان قانونمند پس از فصل شکار و در ماه‌های آخر سال با پیگیری فراوان، اجازه شکار پیدا می‌کنند که این امر در دراز مدت، از تعداد شکارچیان قانومند می‌کاهد.
کلام آخر…
این ماجرا را از هر سمت که نگاه کنیم و بنا بر احتمالاتی که بنا بر اظهارنظرهای مطروحه در این گزارش، شک را به یقین نزدیک‌تر می‌کند که پای عوامل انسانی در این ماجرا در میان بوده است؛ هر کسی با هر منظوری که اقدام به این کار کاملا ناپسندیده کرده است، محکوم است و مستحق اشد مجازات.
بی شک همگان بر این عقیده متفق‌القولند که قرار نیست که اگر با شکارچی برخورد قانونی شد که از نظر او مناسب نبوده، بخواهد دست به قتل عام ده‌ها هزار پرنده بزند و به جای تمکین قانون، این فاجعه بزرگ را به بار بیاورد.
با اظهارات رئیس و مدیرعامل تشکل دوستداران طبیعت و شکار شهرستان بهشهر که جزو اولین تشکل‌هایی بودند که پس از بیانیه اخیر برخی شکارچیان مبنی بر اعلام آلودگی تالاب میانکاله از سوی برخی شکارچیان، برائت جستند و این اقدام را محکوم قلمداد کردند؛ ابعاد تازه‌ای از ماجرا روشن شد که در مجموع، کفه احتمال دخیل بودن عوامل انسانی را از کفه بوتولیسم در فاجعه مرگ‌بار تالاب میانکاله سنگین‌تر می‌کند.
طی سالیان جاری، مناقشات محلی در فصل شکار تبعات فراوانی را در استان چه در منطقه فریدونکنار و حالا میانکاله برای استان به بار داشته است که نیازمند بازنگری، تصمیم جدی، ورود دستگاه قضا، عزم برای گسترش فرهنگ عمومی و آموزش و تلاش برای ایجاد تعامل و قانونمند کردن شکارچیان و بومیان منطقه دارد.
گزارش از مجتبی قربانی