پاییز، روزهای پایانی خود را می‌گذراند اما نگاهی به جدول آمار بارش‌ها در استان‌های مختلف ترسناک است. در روزهای گذشته و همزمان با این که حواس همه‌مان به سرنوشت تیم ملی و فوتبال در جام جهانی بود، مطالبی نگران کننده از وضعیت خالی بودن سدها منتشر و خبرساز شد.

از هفته گذشته مطلبی در فضای مجازی منتشر شد مبنی بر این که «سدهای کشور و از جمله سد تهران فقط برای چندروز آب دارد» که واکنش‌های زیادی در پی داشت اما شرکت آب منطقه‌ای تهران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد این عبارت درست نیست. هرچند که پیامکی با عنوان «بسیار مهم» برای بیشتر ساکنان تهران منتشر شد که در آن آمده بود: «هم اکنون تهران با کاهش ۷۰ درصدی بارش‌ها مواجه است تنها با کاهش مصرف می توانیم از این شرایط دشوار عبور کنیم.» موضوعی که خبرساز شده و پس از گزارش هایی از وضعیت خالی بودن سدها در شهرهای دیگر موجب نگرانی مردم همه استان ها شده است. شاید برایتان مهم باشد که وضعیت کمبود آب در کدام استان ها نگران کننده تر است و آیا در زمستان امسال برای اولین بار شاهد جیره بندی آب خواهیم بود؟ پیش بینی های هواشناسی برای ادامه این خشکسالی چه می گویند و… پیشنهاد می کنیم این گزارش را بخوانید.

وضعیت پرشدگی سدهای کشور
آخرین  آمار دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور نشان می‌دهد، با سپری شدن ۷۰ روز از سال آبی (۱۴۰۲-۱۴۰۱) میزان آب در مخازن سدهای کشور حدود ۱۸٫۰۳ میلیارد مترمکعب بوده است. این عدد یعنی اکنون فقط ۳۷ درصد مخازن سدها آب دارد.  کشور در سال آبی ۹۹ – ۱۴۰۰ رتبه سوم خشکسالی را در طول ۵۰ سال گذشته و سال آبی ۱۴۰۰ – ۱۴۰۱ که شهریورماه به پایان رسید، رتبه یازدهم خشکسالی را داشته است. سایت شرکت مدیریت منابع ایران در گزارش هایی هر هفته وضعیت بارش ها و سدهای کشور را به صورت خلاصه منتشر می کند تا مردم از وضعیت خالی بودن سدها یا میزان افزایش و کاهش بارش ها خبردار شوند.
آخرین گزارش این سایت که در تاریخ ۵ آذر ۱۴۰۱ منتشر شده نشان می دهد از ابتدای سال آبی تا کنون (یعنی در هفتاد روز گذشته) مجموعا ۲٫۷ میلیارد متر مکعب آب وارد مخازن سدها شده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل ۲٫۳۹ میلیارد متر مکعب آب وارد مخازن کشور شده است. این در حالی است که در هفتاد روز گذشته ۳٫۸ میلیارد متر مکعب آب از مخازن خارج شده که در مدت مشابه سال گذشته این عدد ۳٫۹۹ میلیارد متر مکعب بوده است.

بحرانی ترین سدهای کشور
در گزارش دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور از وضعیت برخی سدهای مهم کشور تعدادی از سدها به رنگ نارنجی (کاهش بیش از ۷۵ درصد مخزن )، زرد (کاهش بین ۲۵ تا ۷۵ درصد) و… منتشر شده است. عجیب آن که از بین ۲۸ سد مهم کشور در این گزارش ۱۰ سد در وضعیت زرد رنگ( یعنی کاهش ۲۵ تا ۷۵ درصدی پرشدگی مخزن) قرار دارد و یک سد هم به رنگ نارنجی (یعنی کاهش بیش از ۷۵ درصد پرشدگی مخزن) قرار دارد که نگران کننده است. از ۲۸ سد ۱۳ سد در حالت سفید (افزایش یا کاهش تا ۲۵ درصد پرشدگی مخزن)  قرار دارد که بیشتر آن ها نسبت به سال گذشته بین ۳ تا ۲۲ درصد کاهش پرشدگی مخزن داشته اند. طبق این گزارش ۲ سد در استان خوزستان و فارس به رنگ سبز (افزایش ۲۵ تا ۷۵ درصدی پرشدگی مخزن) هستند و ۲ سد هم در استان هرمزگان به رنگ آبی (افزایش بیش از ۷۵ درصد  پرشدگی مخزن) هستند. سدهای دوستی در استان خراسان رضوی، کرخه در خوزستان، سفیدرود و شهر بیجار در گیلان، چاه نیمه ها در سیستان و بلوچستان، تهم در زنجان، شهید رجایی در مازندران، کمال صالح در استان مرکزی و سد ایلام از جمله مخزن های به رنگ زرد با کاهش بین ۲۵ تا ۷۵ درصد پرشدگی هستند و سد اکباتان در استان همدان با ۸۵ درصد کاهش آب نسبت به سال گذشته در وضعیت قرمز است.

مازندران و لزوم چاره‌اندیشی
احمد اسدی، معاون توسعه و پیش بینی اداره کل هواشناسی مازندران، در مورد بارندگی مازندران می‌گوید: ” آمارهای ۷۰ روزه مربوط به بارندگی‌ها و دمای هوای مازندران نشان می‌دهند که طی این مدت بارندگی‌ در تمام شهرستان‌های مازندران کمتر از نرمال بود. میزان بارندگی در این بازه زمانی طی سال گذشته و همچنین در دوره میانگین بلندمدت ۱۷۲ میلیمتر بود که با کاهش ۴۱ درصدی به ۱۰۲ میلیمتر رسید.
وی افزود: همچنین از نظر دما نیز میانگین دما در دو ماه سال زراعی حدود ۱۴٫۷ درجه بود که نسبت به بلندمدت یک درجه و نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲ درجه افزایش دما داشتیم. پهنه‌بندی خشکسالی دوره یک‌ساله منتهی به پایان آبان امسال هم نشان می‌دهد بیشتر مناطق استان درگیر خشکسالی هستند. پیش‌بینی ما این است که از نیمه دوم دی تا نیمه اول اسفند بارش‌ها در محدوده نرمال باشد و از نظر دمایی هم شرایط نرمال خواهد بود. در چنین شرایطی میزان کمبود آب ناشی از کاهش بارندگی طبیعتا جبران نخواهد شد و لازم است که برنامه‌ریزی‌های جدی برای جلوگیری از افزایش تنش‌ها داشته باشیم.
مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران نیز با بیان این‌که مازندران باید برای شرایط سخت آبی و سازگاری با کم‌آبی به آمادگی لازم برسد، اظهار کرد: تقریبا در همه منابع آبی استان با کاهش آبدهی مواجه هستیم و باید خودمان را برای شرایط سخت آبی آماده کنیم. انتظار این است که اقدامات دسته‌بندی و اولویت‌بندی شوند.
محمدابراهیم یخکشی افزود: مهم‌ترین نکته در حال حاضر این است که کشت پاییزه تبلیغ و ترویج شود. به ویژه در حوضه‌هایی که پیش‌بینی می‌شود با تنش مواجه باشند باید فرهنگسازی لازم در این زمنیه انجام شود.

وی اظهار کرد: آبگیری زودتر از موعد آب‌بندان‌ها هم لازم است که با جدیت بیشتری دنبال شود. در این زمینه لازم است برداشت ماهی با مشوق‌ها زودتر انجام شود.

کاهش ۱۶ درصدی بارش در کشور
آخرین گزارش دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور از وضعیت بارش نشان می دهد که از ابتدای سال آبی یعنی در هفتاد روز گذشته در تمام کشور به صورت میانگین ۲۷٫۵ میلی متر بارش داشتیم که این مقدار نسبت به میانگین دوره های مشابه دراز مدت ۱۶ درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته  یک درصد کاهش داشته است. در این گزارش، استان های سیستان و بلوچستان، همدان، قزوین، تهران، قم، کرمانشاه، آذربایجان شرقی، البرز، سمنان، اردبیل و کردستان از نظر کاهش بارش باران نسبت به دراز مدت (۵۳ سال گذشته) در وضعیت حادتری هستند. این گزارش نشان می دهد در ۷۰ روز گذشته در کل کشور ۲۷٫۵ میلی متر باران باریده که نسبت به دراز مدت ۱۶ درصد کاهش داشته و بارش ها نسبت به سال آبی گذشته یک درصد کمتر شده است.

پروفسور اردکانی: بارش های قوی داریم اما کسری آب را رفع نخواهد کرد
وضعیت جوی و بارش باران و برف در روزها و ماه های آینده چطور خواهد بود؟ آیا کمبود آب جبران می شود یا وضعیت خالی شدن مخازن ادامه می یابد؟ در ادامه این گزارش سراغ پروفسور حسین اردکانی از بنیان گذاران هواشناسی  رفتیم. او می‌گوید: « هفته آینده انتظار سیستم بارشی را داریم که از مدیترانه وارد و از شمال ایران تقویت می شود. همزمان هوای نسبتا سردی از سیبری وارد دریای خزر می شود و بارندگی های فعالی را در سواحل خزر و استان های آذربایجان غربی، شرقی، ارتفاعات البرز و…  داریم و در نتیجه سدهای شمالی ما تحت تاثیر باران خوبی قرار می گیرد. در ۱۵ روز آینده هم قسمت های جنوبی از باران خوبی بهره مند می شود و کمبود بارش در چندماه گذشته تا حدودی جبران می شود.  در زمستان هم پیش بینی می کنم زمستان نرمالی داشته باشیم اما به جز مناطق کوهستانی خیلی نباید منتظر برف باشیم. در بهمن شاید یک بار شاهد برف و سرمای مختصری باشیم و امیدوارم بهار هم فصل بهتری نسبت به سال های گذشته باشد. این بارش ها کمبود بارش ماه های اخیر را به صورت صد در صدی جبران نخواهد کرد اما تا حدود ۵۰-۶۰ درصد می تواند این کاستی ها را برطرف کند. ولی انتظار داریم در مجموع با بارش های اواخر پاییز و زمستان به حد نرمال برسیم.

در روزهای اخیر جدولی درباره مقایسه سرانه مصرف آب در ایران و دیگر کشورها منتشر شده که میزان مصرف آب مردم کشورهای مختلف در ۲۴ ساعت را نشان می دهد. این جدول را ببینید

 ایرانی ها ۱٫۵ برابر خارجی ها آب مصرف می کنند!